Η απώλεια μνήμης, που ονομάζεται επίσης αμνησία, συμβαίνει όταν ένα άτομο χάνει την ικανότητα να θυμάται πληροφορίες και γεγονότα που θα έπρεπε κανονικά να είναι σε θέση να θυμάται. Η απώλεια μνήμης μπορεί να αρχίσει ξαφνικά, ή μπορεί να επιδεινώνεται σταδιακά μέσα από μια πορεία ετών, μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα κάποιας σοβαρής κατάστασης και πρέπει να ελέγχεται από έναν γιατρό. Η απώλεια μνήμης μπορεί να γίνει οδυνηρή για τους ανθρώπους που την βιώνουν, για την οικογένειά τους και το ευρύτερο περιβάλλον τους.
Τι πρέπει να κάνουν όσοι ανησυχούν για απώλεια μνήμης:
Να συμβουλευτούν έναν γιατρό, ώστε να γίνει μια αρχική εκτίμηση και ένας ενδελεχής έλεγχος σχετικά με τα συμπτώματα, το οικογενειακό ιστορικό, τις συνήθειες και συνθήκες ζωής του ασθενούς, όπως και να γίνουν οι κατάλληλες εξετάσεις διερεύνησης για τις πιθανές αιτίες απώλειας μνήμης. Η απώλεια μνήμης έχει ένα ευρύ φάσμα πιθανών αιτιών, ανάλογα με το είδος της.
Οι γιατροί ταξινομούν τις μνήμες, σε:
1) άμεσες μνήμες – όπως ήχοι, οι οποίες «αποθηκεύονται στο μυαλό» μόνο για λίγα δευτερόλεπτα
2) βραχυπρόθεσμες ή πρόσφατες μνήμες – όπως αριθμοί τηλεφώνου, που παραμένουν στη μνήμη για 15 έως 20 δευτερόλεπτα. Ο εγκέφαλος μπορεί να αποθηκεύσει περίπου επτά διαφορετικά στοιχεία βραχυπρόθεσμων πληροφοριών ανά πάσα στιγμή
3) μακροπρόθεσμες μνήμες – πιο μόνιμες μνήμες, οι οποίες έχουν ενισχυθεί, επειδή έχουν επανειλημμένα «περάσει από το μυαλό»
Θα μπορούσε η απώλεια μνήμης να είναι λόγω άνοιας;
Ένα άτομο με άνοια ή -όπως αλλιώς λέγεται- ανοϊκή συνδρομή δεν είναι συνήθως σε θέση να έχει επίγνωση της απώλειας μνήμης του, ή μπορεί και να την αρνείται.
Κάποιος με επίγνωση του προβλήματός του, είναι πιθανό να πάσχει από κάτι πολύ πιο «κοινό» και θεραπεύσιμο, όπως η κατάθλιψη.
Περίπου το 40% των ανθρώπων άνω των 65 ετών έχουν κάποιου είδους πρόβλημα μνήμης, αλλά μόνο το 15% θα αναπτύξουν άνοια κάθε χρόνο.
Πώς μπορεί να υποψιαστεί κάποιος ότι έχει άνοια:
1) Η άνοια εμφανίζεται συνήθως σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών.
2) Η απώλεια μνήμης δεν συμβαίνει ξαφνικά, αλλά σταδιακά και επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου.
3) Υπάρχει δυσκολία στο να θυμάται κάποιος τα άμεσα ή τα πρόσφατα γεγονότα, αλλά μπορεί να θυμάται τα γεγονότα που συνέβησαν πριν από πολύ καιρό. Αυτό σημαίνει ότι αν η μακροπρόθεσμη μνήμη επηρεάζεται, κατά πάσα πιθανότητα η διάγνωση δεν είναι άνοια.
Κοινές αιτίες απώλειας μνήμης αποτελούν οι ψυχικές διαταραχές, όπως οι αγχώδεις ή οι καταθλιπτικές και το σοβαρό στρες λόγω σημαντικών εξωγενών πιέσεων. Η απώλεια μνήμης σε αυτές τις περιπτώσεις είναι αποτέλεσμα κακής συγκέντρωσης και έλλειψης ενδιαφέροντος. Τα προβλήματα ύπνου που μπορεί να συνυπάρχουν συχνά χειροτερεύουν την απώλεια μνήμης. Ο γιατρός τότε θα πρέπει να προτείνει θεραπεία με αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Καθώς η κατάθλιψη ή το άγχος θα αρχίσουν να βελτιώνονται με τη θεραπεία, το ίδιο θα συμβεί και με την απώλεια μνήμης.
Ένα ηλικιωμένο άτομο με απώλεια μνήμης είναι πολύ πιθανό να πάσχει από κατάθλιψη, ειδικά αν συνυπάρχουν αλλαγές στη συμπεριφορά του, όπως ευερεθιστότητα και ανησυχία.
Άλλες συχνές αιτίες απώλειας μνήμης είναι:
1) Τραυματισμός κεφαλής – για παράδειγμα, μετά από ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα
2) Εγκεφαλικά Επεισόδια
Λιγότερο συχνά, απώλεια μνήμης μπορεί να προκληθεί από:
1) Υπολειτουργία θυρεοειδούς
2) Ορισμένους τύπους φαρμάκων (όπως για παράδειγμα τα ηρεμιστικά ή ορισμένες θεραπείες για τη νόσο του Πάρκινσον)
3) Μακροχρόνια κατάχρηση αλκοόλ
4) Αιμορραγία εγκεφάλου
5) Ανεπάρκεια βιταμίνης Β1 (θειαμίνης)
6) Παροδική ολική αμνησία – προβλήματα με τη ροή του αίματος σε τμήματα του εγκεφάλου που προκαλούν αιφνίδια επεισόδια απώλειας της μνήμης, τα οποία ο ασθενής δεν θυμάται αφού παρέλθουν
7) Ψυχογενή αμνησία – αγχωτικά ή τραυματικά γεγονότα που αποκλείονται από τη μνήμη
8) Όγκους εγκεφάλου
Μερικές συμβουλές για την αντιμετώπιση της απώλειας μνήμης:
Κρατάτε αντικείμενα καθημερινής χρήσης, όπως τα κλειδιά του αυτοκινήτου, στον ίδιο χώρο και προσπαθείτε να ακολουθείτε την ίδια σειρά στις κινήσεις σας κάθε φορά που κάνετε κάτι.
Κρατάτε σημειώσεις, ένα χαρτί και ένα μολύβι κοντά στο τηλέφωνο.
Κρατάτε ένα ημερολόγιο στο σπίτι και στη δουλειά για να σας υπενθυμίζει να κάνετε τις καθημερινές σας εργασίες.
Χρησιμοποιείτε ειδοποιήσεις που να σας βοηθούν να θυμάστε τι πρέπει να κάνετε, όπως για παράδειγμα να βγάλετε κάτι από το φούρνο.
Επαναλαμβάνετε σημαντικές πληροφορίες που πρέπει να θυμάστε σε κάποιον.
Πηγή: NHS Choices links, www.nhs.uk/conditions/memory-loss